Kan Hücrelerinin Özellikleri

Kan, damarlar içinde sürekli hareket halinde olan ve iki ana bileşenden oluşan hayati bir sıvıdır. Bu bileşenler plazma ve kan hücreleridir. Plazma, büyük oranda sudan oluşur ve kanın %50-60'ını oluşturur. Geri kalan %40-50'si ise kan hücrelerinden oluşur.

Kanda en yoğun olarak bulunan hücreler eritrositlerdir. Eritrositlerin kan hacmine oranına hematokrit adı verilir. Erkeklerde bu oran %40-54 arasında, kadınlarda ise %38-46 arasında değişiklik gösterir. Eritrositlerin içinde bulunan hemoglobin, gaz taşınmasında temel rolü oynar. Kanın kırmızı renkte olmasını sağlayan hemoglobin, akciğerlerde oksijeni bağlar ve vücut hücrelerine taşır. Hücrelerden topladığı karbondioksiti ise akciğerlere geri taşıyarak vücuttan atılmasına yardımcı olur. Normal hemoglobin düzeyi 12-16,5 gr/dL arasında olup, bu değerin altına düşmesi kansızlığı (anemi) işaret eder. Mikrolitrede 4-6,5 milyon eritrosit bulunması normal kabul edilir. Tam kan sayımı testinde eritrosit sayısı önemli bir parametredir. Anne karnındaki bebekte 2. aydan 8. aya kadar karaciğer ve dalakta üretilen eritrositler, beşinci aydan itibaren kemik iliğinde üretilmeye başlar. Eritrositlerin yaşam süresi yaklaşık 120 gündür. Bu süre sonunda yeni üretilen hücreler kan dolaşımına katılır. Eritrositlerin normal şekillerinin bozulması bazı genetik hastalıklarda kılcal damarlarda tıkanmaya neden olabilir, bu da kansızlık gibi sorunlara yol açar. Eritrositlerin idrarda bulunması hematüri olarak adlandırılır ve idrar renginin kırmızı-pembeye dönmesine neden olabilir.

Lökositler, çekirdek yapılarına göre parçalı (Granülositler) ve parçasız (Agranülositler) olarak ikiye ayrılır. Normalde mikrolitrede 4000-10000 lökosit bulunur. Bu miktarın artması lökositoz, azalması ise lökopeni olarak adlandırılır. Lökositler, vücudu savunma görevini üstlenir ve protein sentezleme, anabolik ve katabolik reaksiyonlar gerçekleştirme yeteneklerine sahiptir. Yeni doğanlarda ve çocuklarda daha fazla sayıda bulunurlar ve enfeksiyon durumlarında sayıları 25.000'e kadar çıkabilir. Lökositler kemik iliğinde, lenf düğümlerinde, dalak ve bademcik gibi organlarda üretilir.

Lökositler, çekirdek büyüklükleri, bazı boyalara karşı afiniteleri ve yapıları baz alınarak sınıflandırılır. Bunlar:

Granülositler kendi aralarında üç gruba ayrılır:

Agranülositler de kendi aralarında gruplara ayrılır:

Fagositoz yapma özelliği bulunan bu hücreler, lenfositlerle birlikte bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynarlar. Monositlerin dokulardaki şekline makrofaj adı verilir.

Farklı fonksiyonları olan lenfositlerin ana görevi mikroorganizmaları tanımak ve antikor üretmektir.

Kandaki en küçük ve çekirdeksiz hücrelerdir. Normalde mikrolitrede 100.000-400.000 trombosit bulunur. Pıhtılaşma sürecinde önemli bir rol oynarlar. Kan bankalarında kandan ayrıştırılarak trombosit süspansiyonları elde edilir ve sadece trombosit ihtiyacı olan hastalara nakledilir. Trombositler ayrıca aferez yoluyla da elde edilebilir.